ماهواره‌بر سیمرغ شکست خورد

چند روز پیش برخی از خبرگزاری‌ها پرتاب موفقیت‌آمیزی ماهواره‌بر سیمرغ را تبریک گفتند و درباره آن مطالبی نیز بیان کردند. سخنگوی وزارت دفاع نیز در این خصوص توضیحاتی را ارائه داد. وی بیان کرد: برای اولین‌بار توانسته‌ایم سه موشک را برای تحقیقات فضایی در ارتفاع 470 کیلومتری مدار زمین برسانیم.

علت این شکست در چیست؟

دیگر خبرگزاری‌ها نیز در مورد موفقیت ماهواره‌بر سیمرغ توضیحاتی را بیان کردند و ابراز موفقیت کردند، اما ماجرا زیاد طول نکشید و اندکی بعد خبرگزاری‌ها مطالب گذاشته شده را اصلاح نمودند که صرفا فرآیند‌های پرتاب با موفقیت صورت گرفته و محموله‌های تحقیقاتی مدنظر به مدار تزریق نشده‌اند.
یکی از خبرنگارهای سرویس امنیتی دفاعی نیز پیرو انتشار خبر موفقیت قبلی سیمرغ، بیانات خود را این‌گونه تصحیح کرد:« با عرض پوزش باید بگویم که کلمه «موفق» در جملاتم مربوط به فرآیندهای پرتاب بوده و ظاهرا محموله‌ها به فضا پرتاب نشده‌اند. در ارتفاع ۴۷۰ کیلومتری نیاز به سرعت بیشتری بوده و به نظر می‌رسد که سرعت ماهواره‌بر کم بوده و تزریق به درستی انجام نگرفته است.»
چند ساعت بعد از جانشین وزیر دفاع طوری صحبت کرد که گویی تمام تمرکز روی موفقیت‌آمیز بودن مراحل اولیه موشک بوده و منظور تمام عملیات نبوده است.

سردار سید مهدی فیرحی در همین راستا بیان کرد:« خوشبختانه با طی کردن موفق فرآیند پرتاب ماهواره بر سیمرغ ۶ که حامل ماهواره‌ ققنوس و دو کیوب‌ست (ماهواره مکعبی) در حوزه فضایی تقریباً دو گام جلو آمدیم. ما از ماهواره‌بر جدید سیمرغ ۶ استفاده می‌کنیم و این ماهواره‌بر مولفه‌های فناورانه برتری دارد که ما گام به گام آن را طی می‌کنیم. تا پایان سال جاری و همچنین به مناسبت دهه فجر شاهد پرتاب‌های دیگری خواهیم بود.»
دلایل واکنش‌های منفی غربی‌ها برای پرتاب موفقیت‌آمیز با شکست خورده ایرانی چیست؟
ماهواره‌برهایی مانند سیمرغ در واقع همان موشک‌های دوربردی هستند که در مواقع نیاز می‌توانند اهداف غیر تحقیقاتی داشته باشند. بعد از پرتاب این موشک و عدم موفقیت آن، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بیان کرده بود که اقدام ایران مخالف قطعنامه سازمان ملل و مسائل هسته‌ای می‌باشد.
از طرفی آلمان نیز خواهان توقف پرتاب موشک‌های دوربرد شد. اما آیا ادعای آمریکا و آلمان درست است؟

مسلما خیر و در این زمینه باید توجه داشت که موشک‌های غیر نظامی یا سیویل، روی سکوی پرتاب سوار می‌شوند و بخش مهمی از عملیات آن انجام می‌شود و با موشک‌های بالستیک که ساختاری یک‌پارچه و آماده به شلیک دارند متفاوت است.
ماهواره‌برها را به هیچ وجه نمی‌توان با موشک‌های نظامی یکسان دانست.
سوال مهمی که ایجاد می‌شود این است که ماموریت ماهواره‌بر سیمرغ که شکست خورد چه بود؟
این ماهواره‌بر برای این موضوع که بتواند محموله خود را به مقصد برساند، نیاز به سرعت 7600 متر برثانیه داشت اما حداکثر سرعت آن به 7350 متر برثانیه رسید. شواهد بیانگر این موضوع است که سرعت کمی نیاز بوده تا محموله به هدف برسد.
این شکست و عدم موفقیت نشان می‌دهد که باید منتظر سیر بعدی ماهواره‌بر سیمرغ بر فراز مدار زمین باشیم. یکی از عللی که مسئولان ذی‌ربط اطلاع دادند که به‌زودی سیمرغ را مجهز خواهد کرد و به فضا پرتاب می‌کنند، همین است.
بعضی از کارشناسان درباره‌ی این مسائل بیان کردند که وزارت دفاع باید دست از تلاش مجدد و ارسال سیمرغ به فضا بکشد اما به نظر می‌رسد با توجه به موفقیت بسیار نزدیک و فاصله کم این ماهواره‌بر، اگر یک بار دیگر تلاش شود، موفقیت دور از دسترس نیست.
سوالی که در این‌باره ذهن را درگیر می‌کند این است که آیا سیمرغ، اولین تلاش ایران بوده است؟

خیر این اولین مرتبه نیست. شایان ذکر است که ایران تا به امروز چندین پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره‌بر داشته که شامل موارد ذیل می‌شود:

• رصد
• فجر
• نوید
• امید

ماهواره‌بر سیمرغ تا به حال 6 مرتبه شانس حمل بار به فضا داشته اما متاسفانه هر بار شکست خورده است. چرا ایران با وجود پرتاب‌های موفقیت‌آمیز ماهواره‌برهای دیگر، سراغ سیمرغ آمده است؟
پاسخ این است که ماهواره‌برهای قبلی مسافت‌های کمتری ( تا 300 کیلومتر ) را طی می‌کردند اما سیمرغ هدف 470 کیلومتری داشت.
اگر ماهواره‌هایی که به فضا پرتاب می‌شوند، در مسافت‌های کوتاه مستقر شوند، نهایتا بین 3 تا 30 روز زمان دارند و بعد از آن ماهواره سقوط خواهد کرد.
برای جلوگیری از این مشکل و استقرار طولانی‎تر، نیاز است. ماهواره‌ها در مسافت بیشتری قرار بگیرند و اکنون هدف بین 450 تا 470 کیلومتر است.

از طرفی هم می‌توان گفت: محموله‌های قدیمی سبک‌تر بودند و نهایت باری که ماهواره‌برها حمل می‌کردند، 50 کیلوگرم بود اما ماهواره‌بر سیمرغ محموله‌ای سه‌تایی و پیچیده‌تر در نظر گرفته شده بود.
پرتاب مجدد سیمرغ یکی از پروژه‌های وزارت دفاع می‌باشد تا قبل از این که ماهواره‌برها با موفقیت و البته در مسافت‌های کوتاه مستقر می‌شدند، سرپرستی پروژه در دست سازمان فضایی ایران بود.
در دولت یازدهم و دوازدهم دست سازمان فضایی ایران کوتاه‌تر شد و در حد معاونت وزارت ارتباطات به ایفای نقش پرداخت و از همان زمان وزارت دفاع متولی انجام این پروژه شد.

محدثه خلیلیان